Osho - Biến chuyển Mật
Tông
Chương 8: Yêu không
tạo hình bóng
Câu hỏi thứ nhất:
Osho kính yêu, hôm qua khi thầy nói về thông
minh trở thành thiền, có luồng chẩy lớn bên trong. Tôi cảm thấy dường như trái
tim tôi sắp nổ tung. Dường như thầy đã nói điều gì đó tôi đang nóng lòng chờ
nghe. Xin thầy nói kĩ hơn.
Câu hỏi này là
từ Krishna Prem. Thông minh là bản chất cố hữu của cuộc sống. Thông minh là phẩm
chất tự nhiên của cuộc sống. Giống như lửa nóng và không khí không thấy được
còn nước chảy xuống, thông minh cuộc sống cũng vậy.
Thông minh
không phải là thành tựu; bạn thông minh từ khi được sinh ra. Cây cối thông minh
theo cách riêng của chúng, chúng có đủ thông minh cho cuộc đời riêng của chúng.
Chim chóc thông minh, các loài vật cũng vậy. Trong thực tế điều các tôn giáo ngụ
ý về Thượng đế chỉ là thế này: vũ trụ thông minh, có thông minh ẩn trong mọi
nơi, và nếu bạn có mắt để nhìn, bạn có thể thấy điều đó ở mọi nơi.
Cuộc sống là
thông minh. Chỉ con người mới trở nên không thông minh. Con người làm hỏng dòng
chảy tự nhiên của cuộc sống. Ngoại trừ trong con người, không có không thông
minh. Bạn đã bao giờ nhìn thấy một con chim bạn gọi là ngu si chưa? Bạn đã bao
giờ nhìn thấy một con vật bạn có thể gọi là xuẩn ngốc không? Không, những điều
như thế chỉ xảy ra cho con người thôi. Cái gì đó đã sai rồi. Thông minh của con
người đã bị làm hỏng, bị biến chất, đã bị làm què quặt. Và thiền không là gì
khác hơn việc hoàn tác hỏng hóc đó.
Thiền sẽ chẳng
cần chút nào nếu con người bị bỏ lại đơn độc. Nếu tu sĩ và chính khách không
can thiệp vào thông minh của con người, sẽ không có nhu cầu thiền. Thiền là thuốc.
Trước tiên bạn phải tạo ra bệnh tật, rồi thiền mới được cần tới. Nếu bệnh không
có đó, thiền cũng chẳng được cần tới. Và không phải ngẫu nhiên mà các từ 'thuốc'
và 'thiền' có cùng gốc. Đó là thuốc.
Mỗi đứa trẻ
sinh ra đều thông minh. Và khoảnh khắc đứa trẻ được sinh ra chúng ta liền chộp
lấy nó và bắt đầu phá huỷ thông minh của nó, bởi vì thông minh là nguy hiểm cho
cấu trúc chính trị, cho cấu trúc xã hội, cho cấu trúc tôn giáo. Nó là nguy hiểm
cho giáo hoàng, nó là nguy hiểm cho shankaracharya của Puri, nó là nguy hiểm
cho tu sĩ. Nó là nguy hiểm cho lãnh tụ, nó là nguy hiểm cho địa vị, cho thể chế.
Thông minh mang
tính nổi dậy một cách tự nhiên. Thông minh không thể bị bó buộc theo bất kì
tình trạng nô lệ nào. Thông minh là rất quyết đoán, cá nhân. Thông minh không
thể bị chuyển thành việc bắt chước máy móc.
Người ta phải bị
biến thành các bản sao; tính nguyên bản của họ phải bị phá huỷ, bằng không tất
cả những điều vô nghĩa lí vẫn còn tồn tại trên trái đất này sẽ là không thể được.
Bạn cần lãnh tụ, bởi vì trước hết bạn phải bị làm cho không thông minh; bằng
không sẽ không có nhu cầu về bất kì lãnh tụ nào. Tại sao bạn phải theo ai đó? Bạn
sẽ theo thông minh của mình. Nếu ai đó muốn trở thành lãnh tụ thì một điều cần
phải làm: thông minh của bạn cần phải bị phá huỷ bằng cách nào đó. Bạn phải bị
làm rung chuyển từ chính gốc rễ của bạn, bạn phải bị làm cho sợ hãi. Bạn phải bị
làm cho không còn tin tưởng vào chính mình, đó là điều phải làm. Chỉ có thế thì
lãnh tụ mới tới được.
Nếu bạn thông
minh, bạn sẽ tự mình giải quyết vấn đề của mình. Thông minh là đủ để giải quyết
mọi vấn đề. Trong thực tế, dù bất kì vấn đề gì được tạo ra trong cuộc sống, bạn
cũng đều có nhiều thông minh hơn những vấn đề đó. Đó là đồ cung cấp, đó là món
quà của Thượng đế.
Nhưng có những
người tham vọng, người muốn cai trị, chi phối; có những người điên tham vọng -
họ tạo ra sợ hãi trong bạn. Sợ hãi giống như gỉ sắt: nó phá huỷ mọi thông minh.
Nếu bạn muốn phá huỷ thông minh của ai đó, điều cần thiết đầu tiên là tạo ra sợ
hãi; tạo ra địa ngục và làm cho mọi người sợ. Khi mọi người sợ địa ngục, họ sẽ
đến với tu sĩ và cúi đầu trước tu sĩ, họ sẽ lắng nghe tu sĩ. Nếu họ không nghe
tu sĩ... có ngọn lửa địa ngục. Tự nhiên là họ sợ. Họ phải tự bảo vệ mình khỏi
ngọn lửa địa ngục, và phải cần tới tu sĩ, tu sĩ trở thành điều cần phải có.
Tôi đã nghe nói
về hai người vốn là đối tác trong làm ăn. Công việc kinh doanh của họ rất đặc
biệt và họ thường phải đi khắp cả nước. Một người đến một thành phố. Trong đêm
anh ta đi khắp thành phố và ném hắc ín lên cửa sổ nhà mọi người, rồi biến mất
vào sáng sớm. Sau đó hai hay ba ngày người kia sẽ tới. Anh ta đi lau hết các vết
hắc ín; anh ta sẽ lau cửa sổ cho mọi người và tất nhiên mọi người phải trả tiền
- họ phải trả. Họ là đối tác trong cùng một nghề. Một người thì phá hỏng còn
người kia tới sửa chữa lại như cũ.
Nỗi sợ cần phải
được tạo ra và tham lam cũng cần phải được tạo ra. Thông minh không tham lam. Bạn
sẽ ngạc nhiên mà biết rằng người thông minh chẳng bao giờ tham lam. Tham lam là
một phần của không thông minh. Bạn dành dụm cho ngày mai bởi vì bạn không tin rằng
ngày mai bạn sẽ có khả năng giải quyết cuộc sống mình; bằng không sao phải tích
trữ? Bạn trở nên keo kiệt, bạn trở nên tham lam, bởi vì bạn không biết liệu
ngày mai thông minh của mình có khả năng bao quát cuộc sống hay không. Ai biết
được? Bạn không tin vào thông minh của mình cho nên bạn tích trữ, bạn trở nên
tham lam. Người thông minh không sợ hãi, không tham lam. Tham lam và sợ hãi đi
cùng nhau. Đó là lí do tại sao thiên đường và địa ngục đi kèm nhau. Địa ngục là
nỗi sợ, thiên đường là tham lam.
Tạo ra nỗi sợ
trong mọi người và tạo ra lòng tham trong mọi người - làm cho họ tham hết mức.
Làm cho họ tham đến mức cuộc sống không thể thoả mãn họ được; thế thì họ sẽ đến
với tu sĩ và đến với lãnh tụ. Thế thì họ sẽ bắt đầu tưởng tượng về cuộc sống
tương lai nào đó nơi mà ham muốn ngu si, tưởng tượng đần độn của họ sẽ được đáp
ứng. Quan sát điều đó. Đòi hỏi điều không thể có chính là không thông minh.
Người thông
minh hoàn toàn thoả mãn với cái có thể. Người đó làm việc vì cái có thể, người
đó chẳng bao giờ làm việc vì cái không thể và cái không có thể, không. Người đó
nhìn vào cuộc sống cùng với những giới hạn của nó, người đó không phải là người
cầu toàn. Người cầu toàn là kẻ thần kinh. Nếu bạn là người cầu toàn thì bạn sẽ
bị bệnh thần kinh.
Chẳng hạn, nếu
bạn yêu người đàn bà và và bạn yêu cầu tuyệt đối trung thành thì bạn sẽ phát
điên và cô ấy cũng phát điên. Điều ấy là không thể được: tuyệt đối trung thành
có nghĩa là cô ấy thậm chí không nghĩ nữa, cô ấy thậm chí không mơ mộng về người
đàn ông khác. Điều này là không thể được. Bạn là ai? Tại sao cô ấy yêu bạn? - bởi
vì bạn là một đàn ông. Nếu cô ấy có thể yêu bạn, tại sao cô ấy không thể nghĩ đến
những người khác? Khả năng đó vẫn còn để mở. Và cô ấy sẽ xoay sở thế nào nếu cô
ấy thấy một người đẹp trai đang đi bên cạnh và nếu ham muốn dậy lên trong cô ấy?
Ngay cả việc nói, "Người đàn ông này đẹp thế," cũng là ham muốn - ham
muốn đã vào. Bạn chỉ có thể nói rằng cái gì đó đẹp khi bạn cảm thấy đáng sở hữu,
đáng tận hưởng. Bạn không dửng dưng.
Bây giờ nếu bạn
yêu cầu trung thành tuyệt đối, như mọi người vẫn hay đòi hỏi như vậy, thế thì
nhất định bị xung khắc và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ. Và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ bởi
vì bạn cũng biết tâm trí mình nữa: bạn cũng nghĩ về người phụ nữ khác, cho nên
làm sao bạn có thể tin cậy rằng người đàn bà của bạn không nghĩ về người đàn
ông khác? Bạn biết bạn đang nghĩ tới, cho nên bạn biết cô ấy cũng đang nghĩ tới.
Bây giờ... ngờ vực, xung khắc, đau khổ. Tình yêu đã có thể có nay trở thành
không thể có bởi vì một ước muốn không thể có.
Mọi người hay
đòi hỏi những cái không thể làm được. Bạn muốn an toàn cho tương lai, điều
không thể có được. Bạn muốn tuyệt đối an toàn cho ngày mai. Điều ấy không thể
nào được bảo đảm, nó không phải là bản chất của cuộc sống. Người thông minh biết
rằng điều đó không phải là bản chất của cuộc sống - tương lai vẫn còn để mở.
Ngân hàng có thể phá sản, vợ có thể trốn đi với ai đó, chồng có thể chết, trẻ
con có thể tỏ ra lếu láo. Ai biết được về ngày mai? Bạn có thể ốm, bạn có thể bị
què... ai biết được về ngày mai đây?
Yêu cầu an toàn
cho ngày mai nghĩa là vẫn còn trong sợ hãi thường xuyên; đấy là điều không thể
được, cho nên nỗi sợ không thể bị phá huỷ. Sợ vẫn sẽ có có đó, bạn sẽ run rẩy;
và trong khi đó, khoảnh khắc hiện tại lại bị lỡ đi. Với ham muốn an toàn trong
tương lai bạn đang phá huỷ hiện tại, cái chính là cuộc sống duy nhất có sẵn. Và
bạn thì ngày càng trở nên run rẩy, sợ hãi, tham lam.
Đứa trẻ được
sinh ra. Đứa trẻ là một hiện tượng rất, rất phóng khoáng, thông minh hoàn toàn,
nhưng chúng ta vồ lấy nó, chúng ta bắt đầu phá huỷ thông minh của nó. Chúng ta
bắt đầu tạo ra sợ hãi trong nó. Bạn gọi điều ấy là dạy dỗ, bạn gọi điều ấy là
làm cho đứa trẻ có khả năng đương đầu với cuộc sống. Bạn tạo ra sợ hãi trong
nó. Nó vốn không sợ hãi gì. Và trường phổ thông, cao đẳng, đại học - tất cả những
cái đó làm cho nó ngày càng không thông minh. Họ đòi hỏi những điều ngu ngốc...
họ đòi hỏi phải nhồi nhét cho đứa trẻ những điều xuẩn ngốc mà đứa trẻ và thông
minh tự nhiên của nó chẳng thấy vấn đề gì cả - để làm gì? Đứa trẻ đó không thể
thấy được vấn đề: tại sao phải nhồi nhét những thứ này? Nhưng đại học nói, cao
đẳng nói, gia đình, họ hàng, những người thiện chí nói, "Cứ nhồi thêm vào!
Cháu không biết bây giờ, nhưng về sau cháu sẽ thấy tại sao lại cần."
Nhồi nhét lịch
sử - tất cả những cái vô nghĩa này mà con người đã làm cho người khác, tất cả
những cái điên rồ - cứ nhồi nhét nó! Và đứa trẻ không thể thấy được vấn đề:
quan trọng gì khi một ông vua nào đó cai trị nước Anh, từ ngày nào đó đến ngày
nào đó? Nó phải nhồi nhét những thứ đần độn ấy. Thế là tự nhiên thông minh của
nó ngày càng bị chồng chất nặng gánh, què cụt, ngày càng nhiều bụi bặm đọng lên
thông minh của nó. Trước lúc con người ra khỏi trường đại học người đó thành
người không thông minh; đại học đã hoàn thành công việc của nó. Rất hiếm người
tốt nghiệp đại học mà vẫn còn thông minh, vẫn còn giữ được thông minh. Rất ít
người có khả năng thoát khỏi đại học, tránh được đại học, vượt qua đại học mà vẫn
gìn giữ được thông minh của mình - rất hiếm. Đấy là một cỗ máy vĩ đại để phá huỷ
bạn. Khoảnh khắc bạn trở nên được giáo dục, bạn đã trở thành không thông minh.
Bạn không thấy được điều này sao? Những người có giáo dục ứng xử rất không
thông minh. Trở về với người nguyên thuỷ, người chưa bao giờ được giáo dục và bạn
sẽ thấy thông minh thuần khiết vận hành.
Tôi đã từng
nghe...
Một người đàn
bà cố gắng mở đồ hộp và cô ta không thể nào tìm ra cách mở nó. Cho nên cô ta đi
đọc sách dạy nấu ăn. Vào lúc cô ấy đang đọc sách thì người nấu bếp đã mở được
nó. Cô ấy quay lại và cô ấy ngạc nhiên. Cô ấy hỏi người nấu bếp, "Làm sao
anh mở được nó vậy?"
Anh ta trả lời,
"Thưa cô, khi người ta không biết đọc thì người ta phải dùng trí thông
minh của mình."
Đúng đấy, thế
là phải. Khi bạn không biết cách đọc bạn phải dùng thông minh của mình, bạn còn
có thể dùng được cái gì khác nữa? Khoảnh khắc bạn bắt đầu đọc... những chữ đó
nguy hiểm đó, khi bạn đã có khả năng đọc, bạn không cần thông minh nữa; sách sẽ
chăm lo cho.
Bạn đã bao giờ
quan sát điều đó chưa? Khi một người bắt đầu gõ máy, việc viết tay của người đó
bị mất đi, thế thì việc viết tay của người đó không còn đẹp nữa. Không có nhu cầu,
máy chữ chăm lo việc này. Nếu bạn mang máy tính tay trong túi, bạn sẽ quên luôn
mọi vấn đề toán học, không có nhu cầu. Chẳng chóng thì chầy sẽ có máy tính nhỏ
và mọi người sẽ mang chúng. Chúng sẽ chứa mọi thông tin của cuốn Bách khoa toàn
thư, và thế thì chẳng cần bạn phải thông minh chút nào nữa; máy tính sẽ chăm lo
cho.
Trở về với người
nguyên thuỷ, người chưa được giáo dục, người dân quê, và bạn sẽ tìm thấy thông
minh tinh tế. Vâng, họ không được thông tin nhiều, điều đó đúng, họ không là
người hiểu biết, điều đó đúng, nhưng họ cực kì thông minh. Thông minh của họ giống
như ngọn lửa không khói quanh nó.
Xã hội đã làm
điều gì đó sai với con người - vì những lí do nào đó. Nó muốn bạn là nô lệ, nó
muốn bạn bao giờ cũng sợ hãi, nó muốn bạn bao giờ cũng tham lam, nó muốn bạn
bao giờ cũng tham vọng, nó muốn bạn bao giờ cũng tranh giành. Nó muốn bạn vô
tình, nó muốn bạn đầy những giận dữ và hận thù, nó muốn bạn vẫn còn yếu đuối, bắt
chước - những bản sao. Nó không muốn bạn trở thành chư phật nguyên bản, Krishna
hay Christ nguyên bản, không. Đó là lí do tại sao thông minh của bạn bị phá huỷ.
Thiền là cần thiết chỉ để hoá giải điều xã hội đã làm. Thiền là phủ định: nó
đơn giản phủ định hỏng hóc, nó phá huỷ ốm yếu. Và một khi ốm yếu qua đi, con
người mạnh khoẻ của bạn tự khẳng định chính nó theo ý muốn của nó.
Và trong thế kỉ
này điều này đã đi qua quá xa; giáo dục phổ cập đã thành tai hoạ. Và nhớ lấy,
tôi không chống giáo dục, tôi đang chống nền giáo dục này. Còn có khả năng về một
loại giáo dục khác, sẽ có ích trong việc mài sắc thông minh của bạn, không phá
huỷ nó, không chất nặng nó với những sự kiện không cần thiết, không chất nặng
nó với những thứ rác rưởi vô dụng - tri thức - không làm nặng gánh nó chút nào
mà thay vì thế sẽ giúp cho nó trở nên toả sáng, tươi tắn, trẻ trung hơn.
Giáo dục này chỉ
làm cho bạn có khả năng ghi nhớ; giáo dục kia sẽ làm cho bạn có khả năng sáng tỏ
hơn. Giáo dục này phá huỷ tính sáng tạo của bạn; giáo dục kia sẽ giúp bạn trở
thành sáng tạo hơn.
Chẳng hạn, giáo
dục mà tôi thích có trong thế giới sẽ không yêu cầu đứa trẻ phải trả lời theo
kiểu sáo rập cũ kĩ. Nó không cổ vũ câu trả lời có sẵn trong sách, nó không cổ
vũ việc lặp lại, học vẹt, nó sẽ khuyến khích tính sáng tạo. Cho dù câu trả lời
được sáng tác ra không hệt như câu trả lời chép sẵn, vẫn nên đánh giá cao đứa
trẻ đã đưa ra câu trả lời mới cho vấn đề cũ. Chắc chắn câu trả lời của nó không
thể đúng như câu trả lời của Socrates. Cũng tự nhiên thôi, một đứa trẻ nhỏ...
câu trả lời của nó không thể hệt như câu trả lời của Albert Einstein, điều đó
là tự nhiên. Nhưng đòi hỏi rằng câu trả lời của nó phải đúng như câu trả lời của
Albert Einstein là điều ngu xuẩn. Nếu nó mang tính sáng tác thì nó đang theo
đúng hướng: một ngày nào đó nó sẽ trở thành một Albert Einstein. Nếu nó cố gắng
tạo ra cái gì đó mới - một cách tự nhiên nó có những giới hạn riêng, nhưng chỉ
với nỗ lực của nó để cố tạo ra cái gì đó mới mẻ cũng đáng đánh giá cao, nên ca
ngợi rồi.
Giáo dục không
nên mang tính ganh đua, mọi người không nên bị đưa ra đánh giá lẫn nhau. Ganh
đua mang tính rất bạo hành và rất huỷ diệt. Ai đó không giỏi về toán và bạn gọi
người đó kém. Người đó có thể giỏi trong nghề mộc, nhưng chẳng ai nhìn vào việc
đó. Ai đó không giỏi về văn chương và bạn gọi người đó là ngu - thế mà người đó
giỏi về nhạc, về vũ.
Giáo dục thực sự
sẽ giúp cho con người tìm ra cuộc sống của họ, nơi họ có thể sống tràn đầy: nếu
một người được sinh ra để là thợ mộc, đó là đúng điều cho người đó làm, không
ai ép buộc làm cái gì khác. Thế giới này có thể trở thành thế giới vĩ đại,
thông minh nếu con người được phép là chính mình, được giúp là chính mình, được
hỗ trợ theo mọi cách để là chính mình, và không ai tới và can thiệp - trong thực
tế không ai thao túng đứa trẻ. Nếu nó muốn trở thành vũ công thế thì điều đó là
tốt; vũ công là cần thiết, nhiều điệu vũ được cần tới trên thế giới. Nếu nó muốn
trở thành nhà thơ, tốt; nhiều thơ đang được cần tới, chẳng bao giờ đủ cả. Nếu
nó muốn trở thành thợ mộc hay ngư phủ, hoàn toàn tốt. Nếu nó muốn trở thành tiều
phu, hoàn toàn tốt. Nó không cần phải trở thành tổng thống hay thủ tướng; trong
thực tế nếu ít người trở nên quan tâm tới những mục tiêu này thì đó sẽ là phúc
lành.
Ngay bây giờ mọi
thứ đều loạn xạ. Người muốn trở thành thợ mộc đã trở thành bác sĩ, người muốn
trở thành bác sĩ đã trở thành thợ mộc... mọi người đều ở vào vị trí của ai đó
khác. Do đó quá nhiều không thông minh - mọi người đều đang làm việc của ai đó
khác. Một khi bạn bắt đầu thấy điều đó, bạn sẽ cảm thấy tại sao mọi người đang ứng
xử không thông minh.
Ở Ấn Độ chúng
ta đã suy tư sâu sắc và chúng ta đã tìm ra một từ - swadharma, tự tính - cái
chuyển tải ẩn ý vĩ đại nhất cho thế giới tương lai. Krishna đã nói: Swadharme
nidhanam shreyah - điều hay là được chết trong tự tính riêng của bạn, theo đuổi
tự tính của bạn. Para dharmo bhayavah baha - bản tính của ai đó khác là rất
nguy hiểm. Bạn chớ trở thành kẻ bắt chước. Chỉ là chính bạn.
Tôi đã từng
nghe...
Bill luôn luôn
muốn đi săn nai sừng tấm, cho nên anh ta để dành đủ tiền rồi đi lên Rừng Bắc.
Anh ta trang bị đủ thứ cần thiết ở đó và người chủ hiệu còn khuyên anh ta thuê
anh chàng Pierre, người gọi nai sừng tấm giỏi nhất tại vùng đó.
"Đúng đấy,"
người chủ hiệu nói, "thuê Pierre thì đắt lắm, nhưng anh ta tạo ra dục tính
trong lời gọi đến mức không con nai nào cưỡng nổi."
"Việc ấy
làm như thế nào nhỉ?" Bill hỏi.
"Thế
này," người kia nói, "Pierre sẽ phát hiện ra con nai ở khoảng cách ba
trăm yard, rồi khum tay tạo ra lời gọi thứ nhất. Khi con nai nghe thấy thế nó sẽ
bị kích động với ham muốn và lại gần hai trăm yard. Thế rồi Pierre sẽ gọi lần nữa,
nhấn thêm một chút âm oomp trong đó, và con nai sẽ hăng hái nhảy tới với niềm
hân hoan vui vẻ còn cách một trăm yard. Lần này Pierre thực sự đưa ra lời gọi
có dục tính, kéo dài lời gọi hơn chút ít, thúc ép con nai, khuấy động ý định nhục
dục, để nó tiến tới điểm chỉ còn cách anh có hai mươi nhăm yard. Và đấy là khoảnh
khắc cho anh, anh bạn ạ, nhằm và bắn."
"Thế lỡ
tôi bắn trượt thì sao?" Bill tò mò hỏi. "Ô, thế thì khủng khiếp lắm!"
người kia nói. "Nhưng làm sao?" Bill hỏi
"Bởi vì thế
thì anh Pierre đáng thương sẽ ăn nằm với con nai."
Điều đó đã xảy
ra cho con người - bắt chước, bắt chước mãi. Con người đã hoàn toàn mất cái
nhìn về thực tại của riêng mình. Thiền nhân nói: Tìm khuôn mặt nguyên thuỷ của
bạn (bản lai diện mục).
Mật tông cũng
nói như thế. Mật tông nói: Tìm ra cái đích thực của bạn. Bạn là ai? Nếu bạn
không biết bạn là ai, bạn bao giờ cũng trong ngẫu nhiên nào đó - bao giờ cũng
thế. Cuộc đời bạn sẽ là một chuỗi dài những ngẫu nhiên, và bất kì cái gì xảy ra
cũng chẳng bao giờ thoả mãn cả. Bất mãn sẽ là hương vị duy nhất của cuộc đời bạn.
Bạn có thể quan
sát điều đó quanh bạn. Tại sao bao nhiêu người trông đờ đẫn, chán chường đến thế,
chỉ bằng cách nào đó sống qua ngày, bỏ qua thời gian cực kì quí giá mà họ không
thể nào lấy lại được - và trôi qua với vẻ đờ đẫn thế, dường như chỉ chờ chết.
Điều gì đã xảy ra với bao nhiêu người như thế? Tại sao họ không có cùng tươi tắn
như cây cối? Tại sao con người không có cùng bài ca như chim chóc? Điều gì đã xảy
ra cho con người?
Một điều đã xảy
ra: Con người đã bắt chước, con người đã cố gắng để trở thành ai đó khác. Không
ai ở tại nhà riêng của mình cả, mọi người đều đang gõ cửa nhà ai đó khác; do đó
bất mãn, đờ đẫn, chán chường, khổ não...
Khi Saraha nói
rằng thông minh là phẩm chất chính của thiền, ông ấy ngụ ý điều này: Người
thông minh sẽ cố gắng chỉ là chính bản thân mình, với bất kì giá nào. Người
thông minh sẽ không bao giờ sao chép, không bao giờ bắt chước, người đó không
bao giờ là vẹt cả. Người thông minh sẽ lắng nghe lời gọi thực chất riêng của
mình. Người đó sẽ cảm thấy bản thể riêng của mình và đi theo tương ứng, bất kể
mạo hiểm nào. Có mạo hiểm! Khi bạn sao chép người khác, ít mạo hiểm hơn. Khi bạn
không sao chép ai bạn một mình, có mạo hiểm!
Nhưng cuộc sống
chỉ xảy ra cho những ai sống một cách hiểm nguy. Cuộc sống chỉ xảy ra cho những
người mang tính phiêu lưu, những người dũng cảm, gần như liều lĩnh - chỉ với họ
cuộc sống mới xảy ra. Cuộc sống không xảy ra cho những người hờ hững.
Và người thông
minh tin cậy vào mình, tin cậy của người đó là tuyệt đối vào chính mình. Làm
sao bạn có thể tin cậy vào ai khác nếu bạn thậm chí không thể tin cậy vào bản
thân mình được?
Mọi người đến
tôi và họ nói, "Chúng tôi muốn tin cậy vào thầy." Tôi hỏi họ, "Bạn
có tin cậy vào bản thân mình không? Nếu bạn tin vào bản thân mình thì có khả
năng để tin cậy tôi nữa, bằng không thì chẳng có khả năng nào." Làm sao bạn
có thể tin cậy vào tôi nếu bạn không tin cậy vào bản thân bạn? Bạn là người gần
gũi nhất với bản thân mình. Bạn có thể tin tôi nữa nếu bạn tin vào bản thân bạn.
Nếu bạn tin vào bản thân mình, thế thì bạn sẽ tin vào tin cậy của bạn đối với
tôi; bằng không chẳng có khả năng nào cả.
Thông minh là
tin cậy vào bản thể của riêng bạn. Thông minh là phiêu lưu, xúc động, vui vẻ.
Thông minh là sống
trong khoảnh khắc này, không khao khát tương lai.
Thông minh là
không suy nghĩ về quá khứ và không bận tâm tới tương lai. Quá khứ không còn nữa,
tương lai còn chưa tới. Thông minh là sử dụng tối đa khoảnh khắc hiện tại đang
có sẵn. Tương lai sẽ tới từ nó. Nếu khoảnh khắc này đã được sống trong thích
thú và vui vẻ, khoảnh khắc tiếp sẽ được sinh ra từ đó. Nó sẽ đem tới nhiều vui
vẻ một cách tự nhiên, nhưng chẳng cần phải bận tâm về nó. Nếu hôm nay của tôi
đã vàng son thì ngày mai của tôi sẽ còn vàng son hơn nữa. Nó sẽ đến từ đâu vậy?
Nó trưởng thành từ hôm nay. Nếu kiếp này đã là phúc lành, kiếp sau của tôi sẽ
là phúc lành cao hơn. Nó có thể đến từ đâu? Nó sẽ trưởng thành từ tôi, từ kinh
nghiệm đã sống qua của tôi.
Cho nên người
thông minh không bận tâm về thiên đường và địa ngục, cũng chẳng bận tâm về kiếp
sau, thậm chí cũng chẳng bận tâm về Thượng đế, cũng chẳng bận tâm về linh hồn.
Người thông minh đơn giản sống một cách thông minh, và Thượng đế cùng linh hồn
và thiên đường và niết bàn - tất cả đều theo tới một cách tự nhiên.
Bạn sống trong
việc tin; tin là không thông minh. Sống qua việc biết đi; việc biết là thông
minh. Và Saraha hoàn toàn phải: Thông minh là thiền. Người không thông minh
cũng thiền, nhưng chắc chắn họ thiền theo cách không thông minh. Họ nghĩ rằng bạn
phải đi đến nhà thờ mỗi chủ nhật trong một giờ; điều đó được dành cho tôn giáo.
Đây là cách không thông minh để có quan hệ với tôn giáo. Nhà thờ liên quan gì tới
điều đó? Cuộc sống thực của bạn là trong sáu ngày, chủ nhật không phải là ngày
thực của bạn. Bạn sẽ sống phi tôn giáo trong sáu ngày và rồi bạn đến nhà thờ chỉ
trong một hay hai giờ - bạn đang định lừa ai vậy? Định lừa Thượng đế rằng bạn
là người đi nhà thờ đều đặn chăng?
Hay nếu bạn cố
vất vả thêm một chút thì mỗi ngày hai mươi phút buổi sáng và hai mươi phút buổi
tối bạn làm Thiền siêu việt. Bạn ngồi nhắm mắt và lẩm nhẩm mật chú theo một
cách rất ngu xuẩn - Om, Om, Om - còn làm mụ mẫm tâm trí hơn nữa. Việc lẩm nhẩm
mật chú một cách máy móc lấy đi thông minh của bạn; nó không cho bạn thông
minh. Nó tựa như lời ru con.
Trong suốt nhiều
thế kỉ các bà mẹ đã biết về điều này. Bất kì khi nào đứa trẻ bất ổn và không muốn
ngủ, người mẹ tới và cất lên lời ru. Đứa trẻ cảm thấy chán; rồi đứa trẻ không
thoát được - thoát đi đâu đây? Người mẹ đang ôm nó trên giường. Cách duy nhất để
trốn thoát là vào trong giấc ngủ, cho nên nó đi vào giấc ngủ; nó đơn giản đầu
hàng. Nó nói, "Thật ngu mà thức bây giờ, vì mẹ đang làm cái việc chán ngắt
thế. Có mỗi một câu mà mẹ cứ lặp đi lặp lại mãi!"
Có những câu
chuyện mà mẹ và bà đều đem ra kể cho đứa trẻ khi chúng không chịu ngủ. Nếu bạn
nhìn vào trong những câu chuyện này, bạn sẽ thấy một mẫu hình nào đó về việc lặp
lại thường xuyên. Mới ngày hôm nọ tôi mới đọc một câu chuyện do bà kể cho đứa
cháu nhỏ không chịu ngủ, vì nó không cảm thấy buồn ngủ ngay lúc đó. Thông minh
của nó nói rằng nó hoàn toàn tỉnh thức, nhưng bà thì đang buộc nó ngủ. Bà có
các việc khác cần làm, đứa trẻ không quan trọng.
Trẻ con rất lấy
làm khó hiểu - mọi thứ dường như rất ngớ ngẩn. Khi chúng muốn ngủ vào buổi
sáng, mọi người muốn đánh thức chúng dậy. Khi chúng không muốn đi ngủ thì mọi
người buộc chúng phải ngủ. Chúng trở nên rất bối rối: đâu là vấn đề với mọi người
đây? Khi giấc ngủ tới, tốt - đó là thông minh. Khi nó không tới thì cũng hoàn
toàn tốt để tỉnh thức.
Cho nên bà già
này bèn kể chuyện. Lúc đầu đứa trẻ còn thích thú, nhưng dần dần... Bất kì đứa
trẻ thông minh nào cũng đều cảm thấy chán; chỉ có đứa ngu mới không cảm thấy
chán.
Câu chuyện
là...
Một người đi ngủ
và mơ rằng người đó đang đứng trước một lâu đài lớn, và trong lâu đài có một
nghìn lẻ một phòng. Cho nên người đó đi hết phòng nọ đến phòng kia - một nghìn
phòng - rồi người đó đi tới phòng cuối cùng. Và có một cái giường đẹp đẽ trong
đó, thế là người đó lăn lên giường, chìm vào giấc ngủ và mơ thấy mình đang đứng
trước một cánh cửa của một toà lâu đài lớn có một nghìn lẻ một phòng. Thế là
người đó lại đi vào một nghìn phòng, rồi người đó lại tới phòng thứ một nghìn lẻ
một... rồi có một chiếc giường đẹp, thế là người đó lại ngủ và lại mơ rằng người
đó đang đứng trước một lâu đài... Câu chuyện cứ thế mà tiếp diễn! Bây giờ thì đứa
trẻ hỏi còn tỉnh táo được bao lâu nữa? Chỉ có từ sự tẻ ngắt đó mà đứa trẻ rơi
vào giấc ngủ. Nó đang nói "Thôi kết thúc đi!"
Mật chú cũng
làm điều tương tự. Bạn lẩm nhẩm Ram, Ram, Om, Om, Allah, Allah - hay bất kì thứ
gì cũng vậy. Bạn cứ lẩm nhẩm, bạn cứ lặp lại. Bây giờ bạn đang làm hai việc, cả
việc của bà và việc của cháu. Thông minh của bạn tựa như cháu, và việc học mật
chú của bạn tựa như bà. Đứa trẻ cố dừng bạn lại, đòi quan tâm đến việc khác,
nghĩ đến những cái đẹp đẽ - phụ nữ đẹp, cảnh trí đẹp - nhưng bạn tóm giữ nó và
đưa nó lại với Om, Om, Om. Dần dần đứa trẻ bên trong của bạn cảm thấy rằng vô
ích mà tranh đấu; đứa trẻ bên trong đi ngủ.
Thế đấy, mật
chú có thể cho bạn giấc ngủ nào đó, nó là giấc ngủ tự thôi miên. Chẳng có gì
sai trong việc này nếu bạn đang thấy khó ngủ - nếu bạn đang phải chịu chứng mất
ngủ nó là tốt. Nhưng nó chẳng có liên quan gì tới tâm linh cả, nó là cách thiền
rất không thông minh. Thế thì cách thiền thông minh là gì?
Cách thức thông
minh là đem thông minh vào mọi thứ bạn đang làm. Bước đi, bước cho thông minh,
với nhận biết; ăn, ăn cho thông minh, với nhận biết. Bạn có nhớ cứ mỗi khi ăn một
cách thông minh, nên nghĩ về bạn đang ăn cái gì không? Đấy là chất bổ dưỡng, nó
có giá trị bổ dưỡng nào không? Hay bạn chỉ đang tọng vào họng mà chẳng có chất
bổ dưỡng gì?
Bạn đã bao giờ
quan sát điều bạn làm chưa? Bạn hút thuốc... Thế thì thông minh là cần thiết: bạn
đang làm gì đây? Chỉ hít khói thuốc vào rồi nhả nó ra - và đồng thời phá huỷ
luôn cả phổi của bạn nữa? Và bạn đang thực sự làm điều gì vậy? Lãng phí tiền bạc,
lãng phí sức khoẻ. Đem thông minh vào trong khi bạn đang hút thuốc, trong khi bạn
đang ăn đi. Đem thông minh vào trong khi bạn đi và làm tình với người đàn bà
hay đàn ông của mình. Bạn đang làm gì, bạn có yêu thực sự không? Đôi khi bạn
làm tình theo thói quen - thế thì đó là xấu, thế thì đó là vô đạo đức.
Yêu phải rất có
ý thức, chỉ thế thì nó mới trở thành lời nguyện. Trong khi làm tình với người
đàn bà của bạn, bạn đang đích xác làm gì vậy? Dùng thân thể người đàn bà chỉ để
tống bớt một số năng lượng đã trở thành quá nhiều với bạn sao? Hay bạn đang đền
đáp sự kính trọng... bạn có yêu người đàn bà ấy không, bạn có kính trọng nào đó
với người đàn bà này không? Tôi không thấy điều đó. Chồng không tôn trọng vợ
mình, họ dùng vợ; vợ dùng chồng mình, họ không tôn trọng nhau. Nếu tôn kính
không nảy sinh từ tình yêu, thì thông minh đang bị mất ở đâu đó. Bằng không bạn
sẽ cảm thấy cực kì biết ơn người kia, và việc làm tình của bạn sẽ trở thành việc
thiền lớn.
Dù bạn đang làm
bất kì cái gì, đem phẩm chất của thông minh vào trong đó. Làm điều đó một cách
thông minh - đó chính là điều thiền là gì. Và phát biểu của Saraha cực kì có ý
nghĩa: Thông minh là thiền.
Thông minh phải
lan toả khắp toàn bộ cuộc sống bạn, nó không phải là việc ngày chủ nhật. Và bạn
không thể làm nó trong hai mươi phút rồi quên nó - thông minh phải giống như việc
thở. Dù bạn đang làm bất kì cái gì - nhỏ, lớn, bất kì cái gì... lau nhà - cũng
đều có thể làm một cách thông minh hay không thông minh. Và bạn biết rằng khi bạn
làm nó một cách không thông minh, không có vui vẻ; bạn thi hành bổn phận, mang
nó bằng cách nào đó.
Tôi đã từng
nghe một câu chuyện minh hoạ về cách thức tình yêu có thể bị thu lại thành bổn
phận và bị phá huỷ...
Chuyện xảy ra
trong một lớp học trường dòng cho con gái lớp chín. Lớp đang học về tình yêu của
người Ki tô giáo và ý nghĩa của nó đối với họ và cuộc sống của họ. Cuối cùng họ
quyết định rằng tình yêu người Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho
một ai đó bạn không thích'. Trẻ con rất thông minh. Kết luận của chúng hoàn
toàn phải. Nghe lại điều đó đi. Cuối cùng chúng quyết định rằng tình yêu người
Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho người mà bạn không thích'.
Thầy giáo gợi ý
rằng trong tuần chúng có thể kiểm nghiệm khái niệm của chúng. Khi chúng trở lại
lớp sau một tuần, thầy yêu cầu báo cáo. Một đứa con gái giơ tay và nói,
"Con đã làm được điều gì đó!"
Thầy giáo nói,
"Tuyệt vời! Con đã làm gì vậy?"
"Thế
này," đứa con gái trả lời, "trong lớp học toán của con có một đứa bé
ngốc nghếch..."
Thầy giáo nói,
"Ngốc nghếch à...?"
Còn đứa con gái
trả lời, "Đúng đấy, thầy biết... ngốc nghếch. Nó có bốn mắt, nó rất vụng về,
và nó cao có gần một mét, và khi nó xuống phòng họp trong trường thì mọi người
đều nói, "Đây rồi, đứa nhỏ ngốc nghếch tới rồi." Nó chẳng có bạn bè
nào và chẳng ai mời nó tham dự nhóm nào, và ... thầy biết đấy, nó chỉ là ngốc
nghếch."
Thầy giáo nói,
"Thầy nghĩ thầy biết điều con định nói.
Con đã làm gì vậy?"
"Thế này,
con bé ngốc nghếch đó trong lớp toán của con và nó gặp lúc không may. Con thì
khá toán trong lớp nên con giúp nó làm bài tập về nhà."
"Tuyệt
quá!" thầy giáo nói, "Rồi điều gì xảy ra?"
"Thế này,
con đã giúp đỡ nó, và buồn cười là nó chẳng cám ơn con cho đủ, nhưng bây giờ
con không thể tống khứ được nó!"
Nếu bạn đang
làm điều gì đó như bổn phận - bạn không yêu, bạn không yêu nó và bạn đang làm
nó chỉ như bổn phận - chẳng chóng thì chầy bạn sẽ bị nó bắt giữ và bạn sẽ khó gạt
bỏ nó. Quan sát ngày hai mươi bốn giờ của bạn: bao nhiêu thứ bạn đang làm mà bạn
không có hài lòng từ đó, bạn không trưởng thành lên được từ đó? Trong thực tế bạn
muốn gạt bỏ chúng đi. Nếu bạn đang làm quá nhiều thứ trong cuộc đời mình mà bạn
thực sự muốn tống khứ đi thì bạn đang sống không thông minh.
Người thông
minh sẽ làm cuộc đời mình theo cách thức nó là bài thơ của tính tự phát, của
tình yêu, của vui vẻ. Nó là cuộc sống của bạn và nếu bạn không đủ tốt với chính
mình, ai sẽ đủ tốt với bạn? Nếu bạn để phí hoài nó, đấy không phải là trách nhiệm
của ai đó khác. Tôi dạy bạn phải có trách nhiệm với chính mình. Đó là trách nhiệm
đầu tiên; mọi thứ khác sẽ đến sau - mọi thứ khác! Ngay cả Thượng đế cũng đến
sau, bởi vì ngài chỉ có thể tới khi bạn có đấy. Bạn là chính tâm điểm của thế
giới của bạn, của sự tồn tại của bạn.
Cho nên hãy
thông minh, đem phẩm chất của thông minh vào. Và bạn càng trở nên thông minh
hơn, bạn càng có khả năng đem nhiều thông minh hơn vào cuộc sống của bạn. Từng
khoảnh khắc riêng lẻ có thể trở thành chói sáng đến thế với thông minh... Thế
thì không cần đến tôn giáo nào nữa, không cần đến thiền, không cần đến nhà thờ,
không cần đến bất kì đền đài nào, không cần bất kì cái gì phụ thêm. Cuộc sống
trong thực chất của nó đã là thông minh.
Sống một cách
toàn bộ, hài hoà, trong nhận biết, và mọi thứ theo sau một cách đẹp đẽ. Cuộc sống
của lễ hội đi theo chói sáng của thông minh.
Câu hỏi tiếp - cũng có liên quan:
Osho kính yêu, phục vụ mọi người theo bổn phận có
phải là điều không tốt không?
Không, chẳng tốt
tí nào, nó là xấu. Khi bạn làm việc gì đấy chỉ theo bổn phận, không có tình
yêu, bạn đang làm hại bản thân bạn và bạn đang làm hại cả người khác nữa, bởi
vì nếu bạn không làm việc đó từ tình yêu bạn sẽ cảm thấy rằng người khác phải
biết ơn, bạn sẽ cảm thấy rằng bạn đã làm ơn cho người khác. Bạn sẽ đợi trả ơn -
trong thực tế bạn sẽ tạo ra yêu cầu, thô thiển hay tinh vi: "Bây giờ, anh
phải làm cái gì đó cho tôi, tôi đã làm quá nhiều cho anh rồi."
Khi bạn làm cái
gì đó xuất phát từ tình yêu, bạn làm việc đó mà chẳng có ý nghĩ nào về đền đáp
cả. Đấy không phải là mặc cả, bạn làm điều đó bởi vì bạn hạnh phúc khi làm nó;
người kia không phải biết ơn. Không phải vì tình yêu không có đền đáp, tình yêu
được đền đáp hàng nghìn lần - nhưng duy nhất tình yêu được đền đáp, không bao
giờ có bổn phận. Trong thực tế nếu bạn đang thực thi bổn phận với ai đó, người ấy
sẽ chẳng bao giờ có khả năng tha thứ cho bạn. Bạn có thể thấy điều ấy ở con trẻ:
chúng chẳng bao giờ có thể tha thứ được cho bố mẹ chúng. Bố mẹ chúng phải làm bổn
phận lớn. Thật khó mà tha thứ cho những người đang thực thi bổn phận.
Kính trọng nảy
sinh với những người đã yêu bạn, không theo bất kì nghĩa bổn phận nào mà chỉ từ
vui vẻ tột đỉnh. Thấy khác biệt này. Mẹ yêu bạn chỉ bởi vì bà ấy cảm thấy tình
yêu với bạn; dù bạn có đền đáp hay không thì cũng chẳng can hệ gì. Không có mặc
cả trong đó; đấy không phải là hợp đồng, đấy không phải là việc kinh doanh. Nếu
bạn không đền đáp, bà ấy cũng chẳng bao giờ nói tới, bà ấy sẽ chẳng bao giờ
nghĩ tới việc đó. Trong thực tế bà ấy đã đạt tới nhiều vui vẻ trong khi yêu bạn
đến mức còn gì nữa đâu để bà ấy trông đợi?
Người mẹ bao giờ
cũng cảm thấy rằng bà ấy không thể làm được nhiều như bà ấy muốn làm. Nhưng nếu
người mẹ đang làm việc đó theo bổn phận, bà ấy cảm thấy rằng bà ấy đã làm quá
nhiều và bạn đã phản bội bà ấy, bạn đã không đền đáp tình yêu của bà ấy. Và bà ấy
sẽ thường xuyên nhồi nhét vào đầu bạn rằng bà ấy đã làm cái này cái kia, và rằng
bà ấy đã cưu mang bạn suốt chín tháng mười ngày trong bụng... rồi bà ấy còn kể
đi kể bao nhiêu chuyện. Điều đó chẳng giúp tạo ra được tình yêu, nó đơn giản
giúp cho li tán. Trẻ con trở nên rất, rất giận.
Tôi biết một đứa
trẻ... Tôi đã ở với gia đình đó, và người mẹ lôi đứa con trai ra trước tôi. Họ
muốn tôi dạy cho thằng bé đôi điều bởi vì nó rất vô ơn. Tôi biết rất rõ gia
đình này; tôi biết cả người bố và người mẹ, cho nên tôi biết tại sao nó vô ơn.
Họ đã làm tất cả những gì họ có thể làm nhưng bao giờ cũng xuất phát từ cảm
giác nghĩa vụ.
Tôi bảo họ,
"Các bạn chịu trách nhiệm. Các bạn chưa bao giờ yêu thằng bé cả, nó cảm thấy
bị tổn thương. Các bạn chưa bao giờ cho phép nó cảm thấy có giá trị. Tình yêu của
các bạn không phải là tình yêu, nó chỉ tựa như tảng đá cứng đè lên trái tim thằng
bé. Bây giờ nó lớn lên và có khả năng nổi dậy chống các bạn, đó là lí do tại
sao nó nổi dậy."
Đứa bé nhìn tôi
với lòng biết ơn... rồi oà khóc. Nó nói, "Bất kì ai đến gia đình này, bất
kì vị khách nào, bất kì bạn bè nào, con cũng đều bị đem ra trước toà án - mọi
người đều phải dạy cho con. Thầy là người đầu tiên... Đây đúng là trường hợp
như thế. Những người này đã tra tấn con còn mẹ con thì suốt ngày ca cẩm,
"Tao cưu mang mày trong bụng suốt chín tháng mười ngày". Còn con thì
bảo với mẹ, "Nhưng con có yêu cầu mẹ làm như thế đâu. Điều ấy chẳng liên
quan gì với con cả, đấy là việc của mẹ, mẹ quyết định thế. Thế sao mẹ không phá
thai đi? Con đâu có can thiệp vào. Tại sao trước hết mẹ đã mang thai? Con có
xin vào vị trí ấy đâu!" Và tôi biết nó đang giận, nhưng nó phải.
Bây giờ bạn hỏi:
"Phục vụ mọi người theo bổn phận có phải là điều không tốt không?"
Không, trong thực tế nếu bạn phục vụ mọi người theo bổn phận, bạn sẽ trở thành
kẻ tra tấn họ, bạn sẽ trở thành rất chi phối họ. Đấy là cách chi phối, đấy là
chính trị.
Bắt đầu từ việc
xoa bóp chân họ, chẳng mấy chốc bạn sẽ leo lên cổ họ, chẳng mấy chốc bạn sẽ giết
họ. Và cũng tự nhiên, khi bạn bắt đầu xoa bóp chân họ, họ sẽ duỗi chân ra, họ
nói "tốt lắm" - rồi họ chẳng biết cái gì sẽ xảy ra.
Mọi công bộc chẳng
chóng thì chầy cũng đều trở thành chính khách. Đấy là đúng cách để bắt đầu cuộc
đời chính trị của bạn: trở thành người phục vụ quần chúng. Phục vụ mọi người
theo nghĩa bổn phận và thế thì chẳng chóng thì chầy bạn có thể nhảy lên đầu họ,
thế thì bạn có thể khai thác họ. Thế thì bạn có thể chà nát họ, và họ thậm chí
chẳng thể thốt ra một tiếng kêu nào bởi vì bạn là công bộc. Để trở thành thầy của
nhân dân, việc bắt đầu là từ phục vụ quần chúng.
Toàn bộ cách tiếp
cận của tôi ở đây là để làm cho bạn tỉnh táo với những cái bẫy này. Đấy là các
trò, trò bản ngã. Nhân danh khiêm tốn, khiêm nhường, phục vụ, bạn đang tiến
hành trò bản ngã. Hãy làm, nhưng chỉ làm từ tình yêu; bằng không thì đừng làm.
Xin chớ có làm. Tốt hơn cả là bạn đừng làm gì cả.
Bạn sẽ có khả
năng làm, bởi vì chẳng ai có thể không làm một cách liên tục. Năng lượng được tạo
ra, và bạn phải đem cho nó - nhưng cho từ tình yêu. Khi bạn cho từ tình yêu, bạn
cảm thấy biết ơn người khác bởi vì người đó đã chấp nhận tình yêu của bạn, người
đó đã chấp nhận năng lượng của bạn, người đó đã chia sẻ với bạn, người đó đã đỡ
gánh nặng cho bạn.
Làm chỉ khi bạn
có thể cảm thấy biết ơn người mà bạn đã làm cho, không vì cái gì khác.
Câu hỏi thứ ba:
Osho kính yêu, tại sao ghen bao giờ cũng theo
sau yêu như cái bóng?
Ghen chẳng liên
quan gì với yêu. Trong thực tế cái gọi là yêu của bạn cũng chẳng liên quan gì với
yêu cả. Đấy là những lời lẽ hoa mĩ bạn dùng mà chẳng biết chúng nghĩa là gì, chẳng
kinh nghiệm được chúng nghĩa là gì. Bạn cứ dùng từ yêu: bạn dùng nó nhiều đến mức
bạn quên mất sự kiện là bạn còn chưa kinh nghiệm nó. Đấy là một trong những
nguy hiểm của việc dùng những lời đẹp đẽ: 'Thượng đế', 'tình yêu', 'niết bàn',
'lời nguyện' - toàn những lời đẹp. Bạn vẫn cứ dùng chúng, bạn vẫn cứ lặp lại
chúng, và dần dần bởi chính việc lặp lại đó mà làm cho bạn có cảm giác dường
như bạn biết về chúng.
Bạn biết gì về
yêu? Nếu bạn biết điều gì đó về yêu, bạn không thể hỏi câu hỏi này, bởi vì ghen
chẳng bao giờ hiện diện trong yêu. Và bất kì khi nào ghen hiện diện, thì yêu
không hiện diện. Ghen không phải là một phần của yêu, ghen là một phần của sở hữu.
Sở hữu chẳng liên quan gì với yêu cả. Bạn muốn sở hữu; qua sở hữu bạn cảm thấy
mạnh, lãnh thổ của bạn lớn hơn. Và nếu ai đó khác định xâm lấn vào lãnh thổ của
bạn, bạn giận dữ. Hay nếu ai đó có ngôi nhà lớn hơn ngôi nhà của bạn, bạn ghen
tị. Hay nếu ai đó định tước quyền sở hữu tài sản của bạn, bạn ghen và giận dữ.
Nếu bạn yêu, ghen là không thể được, điều ấy không thể có một chút nào.
Tôi đã từng
nghe...
Cao trên vùng lạnh
cóng Yukon có hai người đánh bẫy đang dừng lại ở nơi dân cư cuối cùng để lấy
lương thực chuẩn bị cho mùa đông tối tăm lâu dài. Sau khi họ đã chất đầy các cỗ
xe trượt tuyết với bột mì, đồ hộp, dầu lửa, diêm và đạn dược, họ đã sẵn sàng
cho chuyến đi bằng xe chó kéo trong sáu tháng trong vùng hoang vu.
"Đợi một
chút anh bạn," người giữ kho gọi họ, "Sao các anh không lấy một trong
những thứ này?" Và ông ta chỉ cho họ một cái bàn lớn cong như chiếc đồng hồ
cát.
"Cái gì thế
này?" Một trong những người đánh bẫy hỏi.
Người giữ kho
nháy mắt. "Nó được gọi là cái bàn tình yêu. Các anh có thể ôm ấp nó khi
các anh đơn độc."
"Chúng tôi
sẽ lấy hai chiếc!" Bọn họ kêu lên.
Sáu tháng sau một
trong những người đánh bẫy, râu ria tua tủa, mặt mũi hốc hác trở .
"Bạn thân
của anh đâu rồi?" người chủ kho hỏi.
"Phải bắn
nó rồi," người đánh bẫy lầm bầm, "tôi bị nhiễm lộn xộn từ nó xung
quanh cái bàn tình yêu của tôi."
Ghen chẳng liên
quan gì với yêu cả. Nếu bạn yêu người đàn bà của mình, làm sao bạn có thể ghen
được? Nếu bạn yêu người đàn ông của mình, làm sao bạn có thể ghen được? Nếu người
đàn bà của bạn cười với ai đó khác, làm sao bạn có thể ghen được? Bạn sẽ hạnh
phúc; chính là người đàn bà của bạn đang hạnh phúc. Hạnh phúc của cô ấy là hạnh
phúc của bạn - làm sao bạn có thể nghĩ những điều chống hạnh phúc của cô ấy?
Nhìn, quan sát
đi. Bạn cười câu chuyện này nhưng nó đang xảy ra ở mọi nơi, trong mọi gia đình.
Vợ thậm chí còn ghen cả với tờ báo nếu chồng chúi mũi vào đọc báo nhiều quá. Cô
ấy tới và vò nó đi, cô ấy trở nên ghen. Tờ báo đang thay thế cô ấy. Trong khi
cô ấy hiện diện, làm sao bạn dám đọc báo? Đấy là xúc phạm! Khi cô ấy có đấy, bạn
phải bị cô ấy sở hữu hoàn toàn, thậm chí một tờ báo cũng không được... Tờ báo
trở thành kẻ tình địch, cho nên nói gì về người khác? Nếu vợ hiện diện và chồng
bắt đầu nói tới người đàn bà khác và trông có vẻ hơi hạnh phúc - điều này cũng
tự nhiên... mọi người đều mệt mỏi với nhau; bất kì cái gì mới và người ta cảm
thấy một chút xúc động - bây giờ người vợ giận dữ. Bạn có thể biết rõ rằng nếu
một đôi đang đi bên nhau và người đàn ông trông có vẻ buồn thì người đó là người
chồng đã cưới người đàn bà đó. Nếu người đó trông có vẻ sung sướng thì người đó
không cưới người đàn bà đó, cô ấy không phải là vợ anh ta.
Có lần tôi đi
trong một chuyến xe lửa và có một người đàn bà trong cùng khoang. Cứ tại mỗi ga
một người đàn ông tới... khi thì anh ta mang chuối, khi thì anh ta mang trà và
kem rồi thứ này thứ nọ.
Tôi hỏi cô ấy,
"Người đàn ông này là ai vậy?" Cô ấy nói, "Anh ấy là chồng
cháu."
Tôi nói,
"Tôi không thể tin cậy được điều đó, tôi không thể tin điều đó. Anh chị cưới
nhau đã lâu chưa?"
Cô ấy trở nên
hơi lúng túng, cô ấy nói, "Vì bác cứ khăng khăng như thế, chúng cháu chưa
cưới nhau. Nhưng làm sao bác biết được việc ấy?"
Tôi nói,
"Tôi chưa bao giờ thấy bất kì anh chồng nào ga nào cũng tới như thế cả. Một
khi anh chồng tống khứ được cô vợ thì anh ta sẽ chỉ tới ở ga cuối với hi vọng rằng
cô ấy đã biến mất ở đâu đó giữa đường. Mỗi ga lại đem một thứ gì tới... thứ này
thứ nọ... rồi chạy đi chạy lại từ toa của anh ta..."
Cô ấy nói, “Bác
phải đấy, anh ấy không phải là chồng cháu. Anh ấy chỉ là bạn của chồng
cháu."
"Thảo nào
- thế thì không có vấn đề gì...!"
Bạn không thực
sự trong tình yêu với người đàn bà của mình, hay với người đàn ông của mình,
hay với bạn bè của bạn. Nếu bạn đang trong tình yêu, hạnh phúc của người kia là
hạnh phúc của bạn. Nếu bạn đang yêu thì bạn sẽ không tạo ra bất kì sở hữu nào.
Yêu có khả năng
đem cho tự do hoàn toàn. Chỉ yêu mới có khả năng cho tự do hoàn toàn. Và nếu tự
do không được cho, nó là một cái gì khác, không phải yêu. Nó là một kiểu trò bản
ngã nào đó. Bạn có người đàn bà đẹp; bạn muốn trưng cho mọi người trong khắp
thành phố rằng bạn có người đàn bà đẹp - hệt như thứ của cải. Hệt như khi bạn
có chiếc xe hơi và bạn đang trong xe muốn cho mọi người biết rằng không ai có
chiếc xe đẹp như thế, hệt như trường hợp với người đàn bà của bạn. Bạn đeo nhẫn
kim cương cho cô ấy - nhưng không phải từ tình yêu. Cô ấy là vật trang điểm cho
bản ngã của bạn. Bạn mang cô ấy hết câu lạc bộ này đến câu lạc bộ khác, nhưng
cô ấy vẫn còn bám vào bạn và liên tục trưng ra rằng cô ấy thuộc về bạn. Bất kì
xâm phạm nào vào quyền của bạn đều làm bạn giận dữ, bạn có thể giết người đàn
bà... người bạn nghĩ là bạn yêu.
Có bản ngã rất
lớn vận hành ở mọi nơi. Chúng ta muốn mọi người đều giống như đồ vật. Chúng ta
sở hữu họ giống như đồ vật, chúng ta thu con người thành đồ vật. Đấy cũng là
thái độ chung về mọi vật.
Tôi đã từng
nghe...
Một giáo sĩ Do
Thái và một linh mục là hàng xóm nhau và có một chút ít "ganh đua" giữa
họ. Nếu Cohens có chiếc xe ngựa mới làm thì Cha O'Flynn có xe với tốp ngựa...
và sự việc cứ sánh đôi như vậy. Một hôm linh mục đem về xe Jaguar mới, cho nên
giáo sĩ phải mua xe Bentley. Khi giáo sĩ nhìn ra cửa sổ thì thấy rằng linh mục
đang tưới nước lên trên nóc máy ô tô. Ông ta mở cửa sổ ra và nói to, "Bác
cũng biết đấy không phải là cách đổ đầy bộ toả nhiệt."
"A
ha!" linh mục nói, "tôi đang làm lễ rửa tội cho nó bằng nước thánh -
như thế còn nhiều hơn cả việc bác làm cho chiếc xe của bác."
Một chút sau đó
linh mục sửng sốt nhìn thấy giáo sĩ đang nằm trên đường, cưa sắt trong tay,
đang cưa đoạn cuối cùng của ống xả xe ông ấy.
Đó là tâm trí -
liên tục trong đua tranh. Bây giờ ông ta đang cắt bao qui đầu. Ông ta phải làm
việc gì đó. Đó là cách thức chúng ta đang sống, cách thức của bản ngã. Bản ngã
không biết tình yêu, bản ngã không biết tình bạn, bản ngã không biết từ bi. Bản
ngã chỉ gây hấn, bạo hành.
Và bạn hỏi:
"Tại sao ghen luôn bám lấy yêu như cái bóng?"
Chẳng bao giờ
như thế cả. Yêu không tạo ra hình bóng chút nào. Yêu trong suốt đến độ nó không
tạo ra hình bóng. Yêu không phải là vật rắn, nó trong suốt. Không có hình bóng
nào được tạo ra từ yêu cả. Yêu là hiện tượng duy nhất trên trái đất không tạo
ra hình bóng.
Câu hỏi thứ tư:
Osho kính yêu, kìm nén là gì?
Kìm nén là sống
một cuộc sống mà bạn không định sống, kìm nén là làm những điều bạn chẳng bao
giờ muốn làm; kìm nén là trở thành người mà bạn không muốn thế. Kìm nén là cách
phá huỷ bản thân bạn, kìm nén là tự tử - rất chậm dĩ nhiên, nhưng rất chắc chắn,
sự đầu độc chậm chạp. Diễn đạt là cuộc sống; kìm nén là tự tử.
Đây là thông điệp
của Mật tông: Đừng sống cuộc sống kìm nén, bằng không bạn không sống chút nào cả.
Sống một cuộc sống diễn đạt, sáng tạo, vui vẻ. Sống theo cách Thượng đế mong muốn
bạn sống; sống một cách tự nhiên. Và chớ có sợ các tu sĩ. Lắng nghe bản năng
mình, lắng nghe thân thể mình, lắng nghe trái tim mình, lắng nghe thông minh của
bạn. Phụ thuộc vào chính bạn, và đi bất kì đâu mà tự phát của bạn đưa tới, bạn
sẽ chẳng bao giờ lúng túng cả. Và đi một cách tự phát với cuộc sống tự nhiên của
bạn, một ngày nào đó bạn chắc chắn sẽ tới cánh cửa của điều thiêng liêng.
Bản tính bạn là
Thượng đế bên trong bạn. Sức kéo của bản tính đó là sức kéo của Thượng đế bên trong
bạn. Chớ nghe những kẻ đầu độc, lắng nghe sức kéo của tự nhiên. Vâng, tự nhiên
cũng chưa đủ: còn có cả tự nhiên cao hơn - nhưng cái cao hơn đến từ cái thấp
hơn, hoa sen trưởng thành từ bùn. Qua thân thể mà linh hồn trưởng thành. Qua dục
mà samadhi trưởng thành.
Nhớ lấy, qua thức
ăn mà tâm thức trưởng thành. Ở phương Đông chúng ta thường nói: Annam Brahma -
thức ăn là Thượng đế. Kiểu khẳng định gì thế này, rằng thức ăn là Thượng đế?
Thượng đế trưởng thành từ thức ăn: cái thấp nhất được gắn với cái cao nhất, cái
nông nhất được gắn với cái sâu nhất.
Bây giờ các tu
sĩ vẫn đang dạy bạn kìm nén phần thấp. Và họ rất logic. Họ chỉ quên mỗi một điều
- rằng Thượng đế phi logic. Họ rất logic và điều đó hấp dẫn bạn, đó là lí do tại
sao bạn đã lắng nghe suốt bao nhiêu thời đại và đi theo họ. Điều đó hấp dẫn bạn
bởi lí do nếu bạn muốn đạt tới cái cao hơn thì đừng nghe lời cái thấp hơn. Điều
đó dường như logic: nếu bạn muốn lên cao, bạn không thể đi xuống thấp được. Thế
thì đừng đi xuống thấp, hãy đi lên cao - điều ấy rất hợp lí. Chỉ có mỗi điều rắc
rối là Thượng đế không hợp lí.
Mới hôm nọ
Dhruva vừa nói chuyện với tôi. Trong nhóm Sahaj của anh ta đôi khi có một số
khoảnh khắc mà toàn thể nhóm rơi vào im lặng - im lặng không từ đâu cả, im lặng
đến từ trời xanh. Và những khoảnh khắc im lặng đó cực kì đẹp đẽ làm sao. Và anh
ta nói, "Những khoảnh khắc này bí ẩn thế. Chúng tôi không chế ngự chúng,
chúng tôi không nghĩ về chúng, chúng chỉ thỉnh thoảng tới. Nhưng khi chúng tới
toàn thể nhóm lập tức cảm thấy sự hiệu diện của cái gì đó thiêng liêng, hay cái
gì đó cao cả, cái gì đó còn lớn hơn mọi người khác. Và mọi người lập tức trở
nên nhận biết rằng cái gì đó đang hiện diện, cái gì đó bí ẩn. Và mọi người đều
đi vào im lặng trong những khoảnh khắc đó."
Bây giờ tâm trí
logic của anh ta nghĩ, "Như vậy sẽ tốt nếu mình có thể làm cho toàn thể
nhóm trở thành im lặng."
Anh ta phải bắt
đầu nghĩ, "Nếu những khoảnh khắc đó - một đôi lần thôi - đẹp đẽ đến thế thì tại sao không làm cho toàn
thể nhóm im lặng?" Tôi nói, "Cách bạn nghĩ là như thế đấy - logic, mà
Thượng đế không logic. Nếu bạn cứ giữ im lặng những khoảnh khắc đó sẽ chẳng bao
giờ quay lại nữa."
Có một cực
trong cuộc sống. Cả ngày bạn làm việc vất vả, bạn chẻ củi, rồi đến đêm bạn đi
vào giấc ngủ say nhất. Bây giờ điều logic là - bạn có thể nghĩ một cách logic,
đó là toán học - sáng hôm sau bạn có thể nghĩ, "Cả ngày mình đã làm việc
nhiều thế và mệt mỏi, thế mà vẫn có giấc ngủ say đến thế. Nếu mình thực hiện
nghỉ cả ngày thì mình sẽ còn có giấc ngủ say hơn nữa." Cho nên hôm sau bạn
cứ nằm dài trong ghế nghỉ, bạn thực hành nghỉ. Bạn có nghĩ là bạn sẽ có giấc ngủ
say không? Bạn sẽ mất ngay cả giấc ngủ thông thường. Đấy là cách thức người giầu
phải chịu đựng chứng mất ngủ.
Thượng đế phi
logic. Thượng đế đem giấc ngủ cho người ăn xin, người đã làm việc cả ngày, đi hết
chỗ nọ chỗ kia trong mùa hè nóng bức, đi ăn xin. Thượng đế đem giấc ngủ say cho
người lao động, cho người đẽo đá, cho tiều phu. Cả ngày họ đã mệt mỏi... từ mệt
mỏi đó họ đi vào giấc ngủ say.
Đây là một cực.
Bạn càng cạn kiệt năng lượng, bạn càng cần ngủ, bởi vì bạn chỉ có thể thu được
nhiều năng lượng từ giấc ngủ say. Nếu bạn dùng hết năng lượng của mình, bạn tạo
ra tình huống để cho bạn chìm vào giấc ngủ say; Thượng đế phải cho bạn giấc ngủ
say. Nếu bạn không làm việc chút nào thì không có nhu cầu. Bạn đã không dùng hết
năng lượng được trao cho bạn, cho nên phỏng có ích gì cho bạn thêm? Năng lượng
chỉ được trao cho những người dùng nó.
Bây giờ Dhruva
mang tính logic. Anh ta nghĩ, "Nếu chúng ta làm cho cả nhóm im lặng..."
Nhưng ngay cả một vài khoảnh khắc ấy rồi cũng sẽ bị lỡ, và toàn thể nhóm sẽ trở
thành rất, rất hay tán gẫu bên trong. Tất nhiên nhìn bên ngoài họ vẫn còn im lặng,
nhưng tâm trí của họ chạy phát rồ bên trong. Ngay bây giờ họ đang làm việc vất
vả, họ đang bầy tỏ các xúc động, đang thanh tâm, đang đem mọi thứ lên, tống mọi
thứ ra; họ đang trở nên bị cạn kiệt. Thế rồi tới vài khoảnh khắc khi họ bị cạn
kiệt đến mức chẳng còn gì để tống ra nữa. Trong khoảnh khắc đó, bỗng nhiên có
tiếp xúc; im lặng giáng xuống.
Nghỉ ngơi bắt
nguồn từ lao động, im lặng bắt nguồn từ biểu lộ. Đấy là cách Thượng đế làm việc.
Cách thức của ngài rất phi lí. Bây giờ nếu bạn thực sự muốn được an toàn bạn sẽ
phải sống một cuộc sống bất an. Nếu bạn thực sự muốn sống, bạn sẽ phải sẵn sàng
chết vào bất kì lúc nào. Đấy là cái phi logic của Thượng đế! Nếu bạn thực sự muốn
đúng đắn chân thực, bạn sẽ phải mạo hiểm. Kìm nén chỉ là cách tránh mạo hiểm.
Chẳng hạn, bạn
đã được dạy đừng bao giờ giận dữ và bạn nghĩ rằng người không bao giờ giận dữ
nhất định là người rất đáng yêu. Bạn lầm. Người không bao giờ giận dữ sẽ không
thể nào yêu được. Chúng đến cùng nhau, chúng thường trong cùng một bọc. Người
thực sự yêu đôi khi cũng thực sự giận dữ. Nhưng cái giận của người đó là đẹp,
nó xuất phát từ tình yêu. Năng lượng của người đó nóng, và bạn sẽ không cảm thấy
tổn thương bởi giận dữ của người đó. Trong thực tế, bạn sẽ cảm thấy biết ơn là
người đó đã giận dữ.
Bạn đã bao giờ
quan sát điều đó chưa? Nếu bạn yêu ai đó và bạn làm việc gì đó rồi người kia thực
sự giận dữ, giận dữ thẳng thắn, bạn cảm thấy biết ơn bởi vì người đó đã yêu bạn
nhiều đến mức người đó có thể đảm đương được giận dữ. Bằng không tại sao...?
Khi bạn không muốn đảm đương giận dữ bạn vẫn còn lễ phép. Khi bạn không muốn đảm
đương điều gì đó bạn không muốn nhận bất kì mạo hiểm nào, bạn cứ mỉm cười; điều
ấy chẳng thành vấn đề. Nếu con bạn định nhảy xuống vực thẳm liệu bạn vẫn còn
không giận được không? Bạn sẽ không kêu to lên chứ, bạn sẽ không trở thành một
năng lượng sôi sục chứ? Bạn có tiếp tục mỉm cười được không? Điều ấy là không
thể được.
Có một câu chuyện...
Ngày xưa câu
chuyện đã xảy ra ở toà án Solomon, có hai người đàn bà đánh nhau kịch kiệt để
giành một đứa trẻ. Cả hai đều lu loa rằng đứa trẻ là của mình. Thật rất khó
phân xử - quyết định thế nào đây? Đứa trẻ quá nhỏ nên nó chưa nói được điều gì.
Solomon nhìn sự
việc và nói, "Có một điều ta sẽ làm để phân xử - ta sẽ chặt đôi đứa trẻ
này và chia cho mỗi người một nửa. Đấy là cách duy nhất. Ta phải công bằng và
vô tư; cả hai bên đều chẳng có bằng chứng nào chứng tỏ đứa trẻ thuộc về A hay
B. Cho nên với tư cách nhà vua ta quyết định: Chặt đôi đứa trẻ và chia đều cho
mỗi bên một nửa.
Người đàn bà
đang ôm đứa trẻ tiếp tục mỉm cười, bà ta rất vừa ý. Nhưng người đàn bà kia thì
trở thành điên dại dường như bà ấy muốn giết chết nhà vua! Bà ấy nói, "Bệ
hạ nói gì vậy? Bệ hạ điên à?" Bà ấy đang trong cơn cuồng nộ. Bà ấy không
còn là người đàn bà bình thường nữa, bà ấy là hiện thân của giận dữ, bà ấy là
ngọn lửa! Và người đàn bà này nói, "Nếu đấy là công bằng thì tôi xin dẹp lời
yêu cầu của mình; hãy để cho đứa trẻ ở với người đàn bà kia. Đứa trẻ thuộc về
bà ấy, nó không phải là con tôi!" Giận dữ, nước mắt dàn dụa khắp khuôn mặt
bà ta.
Còn nhà vua thì
nói, "Đứa trẻ thuộc về bà. Bà hãy giữ lấy nó. Người đàn bà kia chỉ là giả
dối, không thật." Người đàn bà kia không thể biểu lộ được cái gì - và đứa
trẻ sẽ bị giết chết! Thực tế bà ta vẫn tiếp tục cười, chẳng thành vấn đề gì với
bà ta cả.
Khi bạn yêu bạn
có thể giận. Khi bạn yêu bạn có thể đảm đương được điều đó. Nếu bạn yêu chính
mình - và phải như thế trong cuộc sống, bằng không bạn sẽ bỏ lỡ cuộc sống của
mình - bạn sẽ không bao giờ kìm nén, bạn sẽ bầy tỏ bất kì cái gì cuộc sống đem
lại. Bạn sẽ bầy tỏ nó - cả vui vẻ, nỗi buồn, đỉnh điểm, đáy điểm, cả ngày, cả
đêm.
Nhưng bạn đã được
nuôi dưỡng để trở nên giả dối, bạn đã được nuôi dưỡng theo cách để trở thành kẻ
đạo đức giả. Khi bạn cảm thấy giận bạn vẫn cứ nở nụ cười tô vẽ. Khi bạn đang cuồng
nộ bạn kìm nén cơn cuồng nộ đó. Khi bạn cảm thấy dâm dục bạn kìm nén nó và bạn
cứ tụng mật chú. Bạn chẳng bao giờ đúng với cái bên trong bạn.
Chuyện xảy
ra...
Joe và con gái
nhỏ của anh ta Midge làm một chuyến đi tới công viên giải trí; trên đường họ dừng
lại ăn một bữa thịnh soạn. Tại công viên họ tới một gian hàng bánh mì kẹp thịt
và Midge kêu ầm lên, "Bố ơi, con muốn..." Joe dừng con lại và mua cho
con một chiếc bánh với đủ rau thơm. Đến quầy ngô rang Midge lại la hét, "Bố
ơi, con muốn..." Joe cắt lời con và mua cho nó ngô rang.
Khi họ đến hàng
kem, cô bé Midge lần nữa lại kêu lên, "Bố ơi, con muốn..." Joe lại dừng
con nhưng lần này nói, "Con muốn, con muốn! Bố biết cái con muốn - kem chứ
gì!"
"Không, bố
ạ," nó đoan chắc, "Con muốn nôn."
Đấy là điều nó
muốn ngay từ ban đầu - nhưng ai nghe?
Kìm nén là
không chịu nghe bản tính của bạn. Kìm nén là thủ đoạn để phá huỷ bạn.
Mười hai gã trọc
đầu, lũ quấy rối, bước vào một tiệm rượu với áo vét Levi cài kín và đủ mọi
trang bị. Chúng bước tới chủ quán và nói, "Mười ba cốc bia đắng, mau
lên."
"Nhưng các
cậu chỉ có mười hai người." "Này, chúng tao muốn mười ba cốc bia đắng."
Thế là chủ quán
đưa bia cho chúng và tất cả chúng ngồi xuống. Có một ông già nhỏ bé đang ngồi
trong góc và tên trưởng nhóm trọc đầu bước tới ông lão và nói, "Ông đấy à,
cha nội, đây là cốc bia cho ông."
Ông già nhỏ bé đáp,
"Cám ơn, cám ơn - cậu thực hào phóng, cậu bạn trẻ."
"Được
thôi, chúng tôi không băn khoăn khi giúp đỡ người què cụt."
"Nhưng tôi
đâu có què."
"Ông sẽ
què nếu ông không mua lượt bia tiếp."
Đấy là điều kìm
nén là gì: nó là thủ đoạn làm què quặt bạn. Nó là thủ đoạn phá huỷ bạn, nó là
thủ đoạn làm yếu bạn. Nó là thủ đoạn để đặt bạn chống lại chính mình: nó là
cách tạo ra xung khắc bên trong bạn, và bất kì khi nào một người trong xung khắc
với mình, tất nhiên người đó rất yếu.
Xã hội đã chơi
một trò chơi lớn: nó đẩy mọi người chống lại chính mình. Cho nên bạn liên tục
tranh đấu bên trong với chính mình, bạn không còn năng lượng nào để làm cái gì
khác. Bạn không thể thấy nó đang xảy ra cho bạn đấy sao? Liên tục tranh đấu...
Xã hội đã phân chia bạn thành một con người chia chẻ, nó làm cho bạn thành tinh
thần phân liệt và nó làm bạn lẫn lộn. Bạn đã trở thành khúc gỗ trôi giạt: bạn
không biết mình là ai, bạn không biết bạn đang đi đâu. Bạn không biết bạn đang
làm gì ở đây, bạn không biết tại sao bạn lại ở đây ngay chỗ đầu tiên. Nó đã làm
bạn thực sự lẫn lộn. Và từ lẫn lộn này mới sinh ra các lãnh tụ lớn: Aldolf
Hitler, Mao Trạch Đông, Josef Stalin. Và từ lẫn lộn này nảy sinh giáo hoàng
Vatican, từ lẫn lộn này cả nghìn lẻ một thứ nảy sinh ra. Nhưng bạn bị phá huỷ.
Mật tông nói cần
phải diễn đạt - nhưng nhớ, diễn đạt không có nghĩa vô trách nhiệm. Mật tông
nói: diễn đạt một cách thông minh và không hại gì xảy ra cho bất kì ai từ bạn.
Một người không thể làm hại chính mình thì sẽ chẳng bao giờ làm hại bất kì ai.
Còn người làm hại bản thân mình thì là người nguy hiểm theo cách nào đó. Nếu
người đó thậm chí không yêu bản thân mình, người đó là nguy hiểm, người đó có
thể làm hại bất kì ai. Trong thực tế người đó sẽ làm hại.
Khi bạn buồn,
khi bạn thất vọng, bạn sẽ làm cho những người xung quanh bạn cũng buồn và thất
vọng. Khi bạn hạnh phúc bạn sẽ tạo ra xã hội hạnh phúc, bởi vì hạnh phúc chỉ tồn
tại trong thế giới hạnh phúc. Nếu bạn sống vui vẻ bạn cũng muốn mọi người được
vui vẻ. Đấy mới là tôn giáo đúng đắn: từ vui vẻ của chính bạn, bạn ban phúc cho
toàn bộ sự tồn tại.
Nhưng kìm nén
làm cho bạn thành giả. Không phải là bằng kìm nén mà giận, dục, tham bị phá huỷ,
không. Chúng vẫn còn đấy - chỉ có cái nhãn được thay đổi. Chúng đi vào trong vô
thức, chúng bắt đầu làm việc từ đó, chúng đi ngầm. Và tất nhiên khi chúng đi ngầm
chúng mạnh hơn. Toàn bộ phong trào phân tâm học đang cố đem những cái đi ngầm
đó lên bề mặt. Một khi nó trở thành ý thức, bạn có thể được tự do khỏi nó.
Một người Pháp
đang ở Anh và bạn bè hỏi anh ta sống thế nào. Anh ta nói anh ta làm việc rất tốt,
trừ mỗi một điều. "Khi tôi đến dự tiệc, bà chủ ấy, bà ấy chẳng nói cho tôi
biết 'buồng tiểu' ở đâu."
"A, anh
George, anh muốn nói bà ấy không nói cho anh toa lét ở đâu chứ gì. Đấy chỉ là
tính thận trọng của người Anh thôi. Thực tế bà ấy sẽ nói, "Ông có muốn rửa
tay không?" và điều đó mang cùng nghĩa."
Người Pháp ghi
nhớ trong dạ điều này, và lần sau khi anh ta đến một bữa tiệc khách khứa đang đứng
đầy xung quanh nghe bà chủ dặn dò, "Xin chào, thưa ông Du Pont, ông có cần
rửa tay không ạ?"
"Không
thưa bà, cám ơn bà, tôi vừa mới rửa tay trước cái cây trong vườn trước rồi ạ."
Đấy là điều vẫn
xảy ra... chỉ cái tên là đổi. Bạn trở nên lẫn lộn, bạn không biết cái gì là cái
gì. Mọi thứ vẫn đấy - chỉ cái nhãn thay đổi, và điều đó tạo ra một loại người
không lành mạnh. Bố mẹ bạn, xã hội bạn đã phá huỷ bạn; bạn đang phá huỷ con bạn.
Bây giờ đây là cái vòng luẩn quẩn. Ai đó phải bước ra ngoài cái vòng luẩn quẩn
này.
Nếu bạn hiểu
đúng tôi thì tính chất sannyas của tôi là nỗ lực để đem bạn ra ngoài cái vòng
luẩn quẩn đó.
Chớ có giận bố
mẹ bạn - họ không thể nào làm tốt hơn những gì họ đã làm. Nhưng bây giờ trở nên
ý thức nhiều hơn, và đừng làm cũng những việc đó với con cái bạn. Để cho chúng
được diễn đạt nhiều hơn, dạy chúng diễn đạt nhiều hơn. Giúp chúng để cho chúng
trở nên chân thực hơn, để cho chúng có thể đưa ra bất kì cái gì bên trong
chúng. Và chúng sẽ cực kì biết ơn bạn mãi, bởi vì sẽ không có xung khắc bên
trong chúng. Chúng sẽ là một khối, chúng sẽ không trong phân mảnh. Và chúng sẽ
chẳng bao giờ bị lẫn lộn, chúng bao giờ cũng biết điều chúng muốn.
Và khi bạn biết
đích xác điều mình muốn, bạn có thể làm việc vì nó. Khi bạn không biết bạn thực
sự muốn gì, làm sao bạn làm việc vì nó được? Thế thì bất kì ai ảnh hưởng tới bạn,
bất kì ai nêu cho bạn bất kì ý tưởng nào... và bạn bắt đầu theo người ấy. Bất
kì lãnh tụ nào tới, bất kì ai có thể thuyết phục bạn một cách có luận cứ, bạn đều
bắt đầu theo người đó. Bạn phải theo nhiều người, và họ tất cả đều phá huỷ bạn.
Theo bản tính của
mình thôi.
Thế hệ nọ phá
huỷ thế hệ kia. Chừng nào ai đó còn chưa trở nên rất tỉnh táo, nhận biết, việc
phá huỷ nhất định xảy ra.
Câu hỏi cuối cùng:
Osho kính yêu, tại sao tôi đã lấy người đàn bà
ghét tôi? Tôi cũng ghét cô ấy nữa?
Làm sao tôi biết
được tại sao bạn lấy người đàn bà bạn ghét và người đó ghét bạn? Có thể - đây
chỉ là phỏng đoán - các bạn đã lấy nhau bởi vì các bạn ghét nhau.
Có hai loại hôn
nhân: hôn nhân vì yêu và hôn nhân vì ghét. Hôn nhân vì yêu rất hiếm hoi; trong
thực tế chúng không xảy ra. Cái gọi là hôn nhân thường là hôn nhân vì ghét. Chí
ít về phần đàn bà điều đó rất đúng. Nếu họ muốn tra tấn bạn, họ sẽ lấy bạn, bởi
vì không có cách nào chắc chắn hơn để tra tấn bạn. Đấy là cách tốt nhất.
Tôi đã từng
nghe...
Mulla Nasruddin
đã tự đẩy mình vào một tình thế rất khó xử. Anh ta đã tán tỉnh ba cô một lúc, hứa
hẹn với mỗi người rằng anh ta sẽ lấy cô ấy. Sau đó họ gây sức ép lên anh ta để
buộc anh ta thực hiện lời hứa. Vô phương kế, anh ta đến tư vấn luật sư của
mình.
"Tôi gợi
ý," luật sư nói, "rằng anh hãy để tôi thông báo cho tất cả các báo rằng
anh đã tự tử. Sau đó ta sẽ tổ chức một đám tang giả... điều đó sẽ giải quyết rắc
rối cho anh."
Họ lập tức bắt
tay vào hành động. Trong khi luật sư điện thoại đi khắp các toà báo thì Mulla
thu xếp mọi sự cần thiết với người làm dịch vụ lễ tang. Đó là một đám tang rất ấn
tượng. Vào đúng giờ mọi người sắp hàng trọng thể xung quanh quan tài để nói lời
vĩnh biệt cuối cùng với người đã quá cố. Và rồi ba cô bạn của anh ta tới.
"Nasruddin
đáng thương ơi," cô gái thứ nhất thở dài khi nhìn vào cái xác, "anh ấy
là một kẻ đáng khinh, nhưng em chắc chắn là lỡ anh."
"Tạm biệt,
Nasruddin," cô gái thứ hai khóc, "những điều quá tồi tệ chẳng làm được
tốt hơn."
Nhưng cô gái thứ
ba thì phát rồ. "Anh là đồ chó dơ dáy! - chết trước em sau khi đã hứa hẹn
cưới nhau. Vì thế em phải bắn anh, cho dù anh đã chết! Ít nhất điều đó mới làm
em hả giận." Nói rồi cô ta rút khẩu súng lục ra khỏi ví và chĩa vào hình
dáng người đang nằm sấp.
"Hượm đã!
Đừng có quá kích động!" cái xác kêu lên, lồm cồm bò dậy. "Em, anh sẽ
cưới em!"
Tôi không biết
tại sao bạn lại lấy người đàn bà ghét bạn và bạn cũng ghét người đó. Nhưng quan
sát xem: bạn phải đang trong tình trạng lộn xộn ghê lắm. Nhưng mọi người đều thế,
cho nên đừng lo nghĩ. Điều này là tự nhiên, điều kiện thông thường của nhân loại.
Mọi người đều trong lộn xộn. Không ai biết tại sao người ta định làm cái gì đó.
Đôi khi bạn lấy người đàn bà bởi khuôn mặt cô ta quyến rũ. Nhưng hôn nhân liên
quan gì tới khuôn mặt? Sau hai hay ba ngày tuần trăng mật sẽ chấm dứt và bạn sẽ
chẳng bao giờ nhìn lại vào khuôn mặt đó nữa. Và bạn chẳng bao giờ lấy được người
đàn bà thực, bạn chỉ lấy được khuôn mặt, hình dáng nào đó, và hình dáng chẳng
liên quan gì cả. Hoặc bạn có thể thích giọng nói của người đàn bà, giọng hát, rồi
bạn lấy... mọi người lấy nhau chỉ bởi các lí do ngu xuẩn. Bây giờ thì giọng hát
chẳng liên quan gì tới hôn nhân; giọng hát không chuẩn bị thức ăn cho bạn, nó
không dọn giường cho bạn. Sau vài ngày bạn sẽ quên giọng hát đó.
Thực tại mà bạn
phải sống với thì chẳng liên quan gì tới những điều này. Người đàn bà nào đó có
thân hình nào đó, đường cong nào đó - nhưng đường cong đó làm gì cho cuộc sống?
Người đàn bà nào đó có dáng đi uyển chuyển nào đó và điều đó quyến rũ bạn.
Nhưng bạn có thể phí hoài cuộc đời mình, cuộc đời gia đình của mình, chỉ vì những
thứ tầm thường nhỏ mọn thế thôi sao? Điều ấy không thể được.
Cuộc sống cần
nhiều cách tiếp cận thực tế, các nền tảng thực tế hơn. Nhưng bạn vẫn cứ làm những
điều hời hợt như thế này. Lí do là ở chỗ bạn không nhận biết. Đấy không chỉ là
vấn đề hôn nhân, đấy là vấn đề của toàn bộ cuộc sống của bạn. Đó là điều bạn vẫn
cứ làm... bạn vẫn cứ làm do thôi thúc của tình thế, không thấy sâu sắc rằng cuộc
sống cần nhiều nhận biết hơn, nhiều trách nhiệm hơn, nhiều hiểu biết hơn, nhiều
thông minh hơn.
Bắt đầu hiện hữu
thông minh hơn đi, và bạn sẽ càng ngày càng ít bị rắc rối hơn.
Quan sát nhiều
vào. Trở thành nhân chứng.
Chỉ việc nhớ.
Xem tiếp – Quay về Mục lục